امیرالمومنین علی(ع) در غار حراء ، همراه پیامبر(ص)

آیا امام علی(علیه السلام) فرشته وحی را هنگام نزول بر پیامبر(صلی الله علیه وآله) می دید؟

حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) پیش از آنکه به رسالت مبعوث شود، سالى یک ماه در غار حرا(1) به عبادت مى‏ پرداخت و در این مدت اگر تهیدستى نزد وى مى‏ رفت به او طعام مى‏ داد و وقتى که ماه به پایان مى‏ رسید و مى‏ خواست به خانه برگردد، ابتدءاً به مسجدالحرام مى‏ رفت و هفت بار یا هر قدر که خدا مى‏ خواست خانه خدا را طواف مى‏ کرد و سپس به منزل خود باز مى‏ گشت.(2)
قرائن نشان مى‏ دهد که حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) با عنایت شدیدى که نسبت به على(علیه السلام) داشت او را در آن یک ماه همراه خود به حراء مى‏ برد.
وقتى که فرشته وحى براى نخستین بار در همان غار بر حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) نازل شد و او را به مقام رسالت مفتخر ساخت، على(علیه السلام) در کنار آن حضرت بود و آن روز از همان ماهى بود که حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) براى عبادت به کوه حراء مى‏ رفت.
على(علیه السلام) در خطبه «قاصعه» در این باره مى‏ فرماید:
«پیامبر هر سال در کوه حراء به عبادت مى‏ پرداخت و جز من کسى او را نمى‏ دید...هنگامى که وحى بر آن حضرت نازل شد، صداى ناله شیطان را شنیدم، به رسول خدا عرض کردم: این ناله چیست؟ فرمود: این ناله شیطان است و علت ناله‏ اش این است که او از اینکه در روى زمین اطاعت شود، نا امید گشته است. آنچه را من مى‏ شنوم تو نیز مى‏ شنوى و آنچه را مى‏ بینم تو نیز مى‏ بینى جز اینکه تو پیامبر نیستى، بلکه وزیر (من) و بر خیر و نیکى هستى.» (3)
این گفتار گر چه مى‏ تواند مربوط به عبادت پیامبر در حراء در دوران پس از رسالت باشد، ولى قرائن گذشته و اینکه عبادت پیامبر در حراء غالبا قبل از رسالت بوده است، نشان مى‏ دهد که این گفتار مربوط به دوران قبل از رسالت پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) می باشد. در هر حال پاکى روح على(علیه السلام) و تربیت هاى پیگیر پیامبر سبب شد که او در همان دوران کودکى با قلب حساس، دیده نافذ و گوش شنوا، چیزهایى را ببیند و اصواتى را بشنود که براى مردم عادى دیدن و شنیدن آنها ممکن نیست.
ابن ابى الحدید معتزلى در شرح نهج البلاغه مى‏ نویسد:
«در کتب صحاح روایت شده است که وقتى جبرئیل براى نخستین بار بر پیامبر نازل گردید و او را به مقام رسالت مفتخر ساخت، على(علیه السلام) در کنار پیامبر اسلام بود.»(4)
از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است که فرمود: «على(علیه السلام) پیش از رسالت پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) همراه آن حضرت نور نبوت را مى‏ دید و صداى فرشته را مى‏ شنید. پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) به او مى‏ فرمود: اگر من خاتم پیامبران نبودم، تو شایستگى مقام نبوت را داشتى ولى تو وصى و وارث من، سرور اوصیأ و پیشواى پرهیزگاران هستى.»(5)، (6)

پی نوشت:
(1). حرا کوهى است در سمت شمال مکه و غار حرأ در قله این کوه قرار گرفته است.
(2). ابن هشام، السیره النبویه، تحقیق: مصطفى السقا، ابراهیم الابیارى، وعبدالحفیظ شلبى، قاهره، مکتبه مصطفى البابى الحلبى (افست مکتبه الصدر تهران)، 1355ه".ق، ج 1، ص 252.
(3). «و لقد کان یجاور فى کل سنه بحرأ فاراه و لایراه غیرى... و لقد سمعت رنه الشیطان حین نزل الوحى علیه فقلت یا رسول الله ماهذه الرنه؟ فقال: هذا الشیطان قدایس من عبادته، انک تسمع ما اسمع و ترى ما ارى الا انک لست بنبى ولکنک لوزیر وانک لعلى خیر».(نهج البلاغه، صبحى صالح، خطبه 192).
(4). ابن ابى الحدید، شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، الطبعه الاولى قاهره، داراحیاء الکتب العربیه، 1378 ه.ق، ج 13، ص 208.
(5). ابن ابى الحدید، شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، الطبعه الاولى قاهره، داراحیاء الکتب العربیه، 1378 ه.ق، ج 13، ص 210.
(6). گردآوری از کتاب: سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، موسسه امام صادق(علیه السلام)، قم، 1390 ش، چاپ بیست و سوم، ص 28.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی