اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم و العن اعدائهم
برخی از تدابیر و راهکارهای امام هادی(ع)
برای شناخت حضرت امام هادی(ع) باید ویژگی های عصری را که ایشان در آن زندگی می کردند، شناخت.
امام دهم(ع) در دوران ملتهب و آشفته ای به لحاظ سیاسی و دینی زندگی می کردند. از لحاظ سیاسی در دوران امامت حضرت امام هادی(ع) ۶ خلیفه عباسی به نام های معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعین و معتز عباسی بر تخت نشستند.
در دوران ۲۰ ساله امامت امام دهم(ع) حدود ۱۸ قیام اتفاق افتاد. دوران امامت امام هادی(ع) دوران سخت و پرالتهابی بود؛ در این دوره فشار بر علویان و شیعیان از سوی حکومت عباسی افزایش یافت. به عنوان مثال در دوره متوکل ۱۷ بار بارگاه امام حسین(ع) در کربلا شخم زده شد که این اتفاق نشان دهنده عمق فشارها و هجمه های حکومت علیه شیعیان بود. به لحاظ معیشتی هم علویان در تنگنا و فشار اقتصادی شدیدی بودند. از بعد فرهنگی هم دوره امامت امام هادی(ع) دارای شرایط خاصی بود. غالیان و مفوّضه در همین دوران زندگی می کردند و فعالیت مدعیان دروغین مهدویت و شبهه افکنان دینی که برخی مسلمان هم نبودند و وابسته به دیگر ادیان بودند، در این دوره به چشم می خورد.
امام هادی(ع) و موضوع مهدویت
با اشاره به این که حضرت امام هادی(ع) در دوران امامتشان با مسئله مهم مهدویت روبه رو بودند و نسبت به آن دغدغه های جدی داشتند، : این مسئله دوسویه بود؛ یعنی از یک سو خلافت عباسی می خواست مانع از طرح و تبیین این موضوع شود و به همین دلیل گاهی افرادی به دروغ ادعای مهدویت می کردند؛ از سوی دیگر حضرت امام هادی(ع) هم با این که تحت نظر بودند و به عبارتی در عسکرگاه زندگی می کردند، اما مقید بودند که موضوع مهدویت را برای مسلمانان به ویژه شیعیان تبیین کنند.
شأن و جایگاه والای اجتماعی امام دهم(ع)
شیخ کلینی در کتاب اصول کافی، نامه متوکل خطاب به امام هادی(ع) را ذکر می کند که در آن نامه، متوکل که خلیفه ای به شدت ضدشیعی بود و جسارت های بسیاری نسبت به بارگاه امام حسین(ع) انجام داد، خطاب به امام هادی(ع) از عبارات بسیار احترام آمیز استفاده می کند که این امر نشان دهنده جایگاه والای اجتماعی امام(ع) است. همچنین علمای اهل سنّت نیز با آن حضرت بسیار محترمانه برخورد می کردند به عنوان نمونه ابن کثیر که از نویسندگان اهل سنت است در کتاب «البدایة و النهایة» درباره امام هادی(ع) می نویسد: ایشان یکی از ۱۲ امام علیهم السلام و پدر امام عسکری(ع) است؛ امامی عابد و زاهد که متوکل ایشان را از مدینه به سامرا فرا خواند و بیش از ۲۰ سال در این شهر نگه داشت تا سرانجام ایشان در آن شهر (سامرا) به شهادت رسید.
مهم ترین دلیل احضار امام هادی(ع) از مدینه به سامرا
و: مهم ترین دلیل این احضار، جلوگیری از ولادت امام دوازدهم(عج) بود چون آن ها بر اساس روایات وارده از پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) می دانستند که موعودی متولد خواهد شد، به همین دلیل به خیال خود می خواستند مانع از تحقق این ولادت شوند. آیت ا... صافی گلپایگانی در کتاب «منتخب الاثر» روایتی را از قول امام حسن عسکری(ع) به مضمون نقل می کند که آن حضرت می فرمایند به دو دلیل بنی عباس و بنی امیه با ما به مخالفت برخاسته اند یکی به دلیل آن که می دانستند ما بر حقیم اما حقمان غصب شده است. ثانیا آن ها کمر به قتل فرزندان رسول ا...(ص) و از بین بردن ما بسته اند تا از تولد قائم(عج) جلوگیری کنند.
سخت گیری ها از عصر حضرت امام جواد(ع) آغاز شد
ر سخت گیری بر ائمه اطهار(ع) به منظور جلوگیری از تولد امام دوازدهم(عج)، از عصر امام جواد(ع) آغاز شد، به همین دلیل آن حضرت در سن پایین (۲۵ سالگی) به شهادت رسیدند. در دوران امام هادی و امام حسن عسکری علیهماالسلام این سخت گیری ها به اوج رسید و دستگاه خلافت این دو امام را در حصر و زیر نظر قرار داد تا مبادا فرزندی متولد شود که همان امام موعود باشد.
فعالیت های فرهنگی و دینی حضرت امام هادی(ع)
امام(ع) در یک پادگان نظامی تحت نظر قرار داشتند و اوضاع فرهنگی و دینی و سیاسی جامعه هم ملتهب و آشفته بود؛ اما در چنین شرایط پیچیده و ناآرامی امام دهم(ع) در سه جبهه وارد میدان شدند. از سویی ایشان به نوعی یک دانشگاه راه اندازی کردند و با پایه گذاری یک مکتب نوشتاری به صورت غیرمستقیم با شیعیان از طریق توقیعات و نامه ها ارتباط برقرار کردند. بسیاری از احادیثی که از حضرت امام هادی(ع) به ما رسیده، نوشتاری است. ایشان مطالب موردنظرشان را به شیوه مکتوب به دیگران منتقل می کردند. این مطالب به طور عمده به بزرگان شیعه که از اصحاب و یاران امام(ع) بودند و برخی از آن ها هم شاگردان یا اصحاب ائمه قبلی(ع) بودند و در نقاط مختلف جهان اسلام حضور داشتند، نوشته می شد.
شبکه وکلا و کرسی فتوا در عصر حضرت امام هادی(ع)
گسترش شبکه وکلای امام هادی(ع) جبهه دوم فعالیت های ایشان را تشکیل می داد؛ امام در ۴ ناحیه مهم جهان اسلام در آن عصر، ۴ وکیل تام الاختیار داشتند که آن ها در امور مختلف دینی، فرهنگی، اقتصادی و ... فعالیت می کردند؛ به گونه ای که این افراد فتوا می دادند و ما شاهد گسترش شبکه فتوا در عصر امام هادی(ع) هستیم که بزرگان دینی و شاگردان امام هادی(ع) این فتواها را صادر می کردند.
کادرسازی و تربیت شاگردان
امام (ع) ازطریق پرورش و تربیت شاگردان اقدام به کادرسازی کردند. حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) که آرامگاهشان در شهرری است، از جمله شاگردان حضرت امام هادی(ع) محسوب می شود. فضل بن شاذان که خراسانی است، از یاران و شاگردان برجسته امام دهم(ع) است. او دارای چنان جایگاه برجسته ای است که امام حسن عسکری(ع) می فرمایند: من بر مردم خراسان غبطه می خورم که فضل بن شاذان را در میان خود دارند. جالب است که هر یک از این شاگردان برجسته در نقاط مختلف حضور دارند. حضرت عبدالعظیم حسنی در ری است، فضل بن شاذان در خراسان، حسین بن سعید اهوازی در اهواز است و ... علاوه بر این، شاگردان و یاران برجسته حضرت امام هادی(ع) در دل حکومت هم افرادی را داشتند که در دربار نفوذ می کردند. ابن سکیت آن عالم بزرگ نحوی از جمله این افراد است. او از شاگردان امام(ع) است اما در دربار حکومت نفوذ کرد و در جلسات مناظره امام هادی(ع) در دربار حضور داشت.
امام هادی(ع) مناظره را به تریبونی برای بیان اهداف خود تبدیل کردند
امام هادی(ع) از فرصت مناظره به مثابه یک رسانه و تریبون برای تحقق اهدافشان به نحو احسن بهره بردند، افزود: اگرچه دربار عباسی می خواست به خیال خام خود با برگزاری مناظره، جایگاه امام(ع) را خدشه دار کند، اما امام(ع) این تهدید دشمن را به فرصت تبدیل کردند.
یحیی بن اکثم و پشیمانی از مناظره با امام هادی(ع)
یحیی بن اکثم از علمای مشهور آن دوران بود که قبلا با امام جواد(ع) مناظره هایی داشت و در عصر حضرت امام هادی(ع) با ایشان به مناظره پرداخت. او انواع مسائل قرآنی، کلامی، فقهی، تاریخی، علمی و ... را از امام(ع) پرسید اما در نهایت مغلوب شد. اکثم مثل خبرنگاران خبره و مسلط امروزی که با چهره های سرشناس دنیا مصاحبه می کنند و به اصطلاح مسیر گفت وگو را تعیین می کنند، خواست با امام هادی(ع) مواجه شود؛ اما امام(ع) چنان او را مغلوب کردند که ابن شهرآشوب در المناقب می گوید که او اظهار پشیمانی کرد که با امام دهم(ع) مناظره کرده و در نامه ای به متوکل نوشت که من‌بعد از این دوست ندارم با این مرد (امام هادی (ع)) رو به رو شوم چون هر سوالی که از او کردم، با پاسخ هایی که می دهد در اصل موقعیت خود را تثبیت می کند و افکار خود را بیشتر مطرح می کند و ظهور علم وی موجب تقویت شیعیان می شود.
پایگاه اطلاع رسانی حوزه نت
برای شناخت حضرت امام هادی(ع) باید ویژگی های عصری را که ایشان در آن زندگی می کردند، شناخت.
امام دهم(ع) در دوران ملتهب و آشفته ای به لحاظ سیاسی و دینی زندگی می کردند. از لحاظ سیاسی در دوران امامت حضرت امام هادی(ع) ۶ خلیفه عباسی به نام های معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعین و معتز عباسی بر تخت نشستند.
در دوران ۲۰ ساله امامت امام دهم(ع) حدود ۱۸ قیام اتفاق افتاد. دوران امامت امام هادی(ع) دوران سخت و پرالتهابی بود؛ در این دوره فشار بر علویان و شیعیان از سوی حکومت عباسی افزایش یافت. به عنوان مثال در دوره متوکل ۱۷ بار بارگاه امام حسین(ع) در کربلا شخم زده شد که این اتفاق نشان دهنده عمق فشارها و هجمه های حکومت علیه شیعیان بود. به لحاظ معیشتی هم علویان در تنگنا و فشار اقتصادی شدیدی بودند. از بعد فرهنگی هم دوره امامت امام هادی(ع) دارای شرایط خاصی بود. غالیان و مفوّضه در همین دوران زندگی می کردند و فعالیت مدعیان دروغین مهدویت و شبهه افکنان دینی که برخی مسلمان هم نبودند و وابسته به دیگر ادیان بودند، در این دوره به چشم می خورد.
امام هادی(ع) و موضوع مهدویت
با اشاره به این که حضرت امام هادی(ع) در دوران امامتشان با مسئله مهم مهدویت روبه رو بودند و نسبت به آن دغدغه های جدی داشتند، : این مسئله دوسویه بود؛ یعنی از یک سو خلافت عباسی می خواست مانع از طرح و تبیین این موضوع شود و به همین دلیل گاهی افرادی به دروغ ادعای مهدویت می کردند؛ از سوی دیگر حضرت امام هادی(ع) هم با این که تحت نظر بودند و به عبارتی در عسکرگاه زندگی می کردند، اما مقید بودند که موضوع مهدویت را برای مسلمانان به ویژه شیعیان تبیین کنند.
شأن و جایگاه والای اجتماعی امام دهم(ع)
شیخ کلینی در کتاب اصول کافی، نامه متوکل خطاب به امام هادی(ع) را ذکر می کند که در آن نامه، متوکل که خلیفه ای به شدت ضدشیعی بود و جسارت های بسیاری نسبت به بارگاه امام حسین(ع) انجام داد، خطاب به امام هادی(ع) از عبارات بسیار احترام آمیز استفاده می کند که این امر نشان دهنده جایگاه والای اجتماعی امام(ع) است. همچنین علمای اهل سنّت نیز با آن حضرت بسیار محترمانه برخورد می کردند به عنوان نمونه ابن کثیر که از نویسندگان اهل سنت است در کتاب «البدایة و النهایة» درباره امام هادی(ع) می نویسد: ایشان یکی از ۱۲ امام علیهم السلام و پدر امام عسکری(ع) است؛ امامی عابد و زاهد که متوکل ایشان را از مدینه به سامرا فرا خواند و بیش از ۲۰ سال در این شهر نگه داشت تا سرانجام ایشان در آن شهر (سامرا) به شهادت رسید.
مهم ترین دلیل احضار امام هادی(ع) از مدینه به سامرا
و: مهم ترین دلیل این احضار، جلوگیری از ولادت امام دوازدهم(عج) بود چون آن ها بر اساس روایات وارده از پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) می دانستند که موعودی متولد خواهد شد، به همین دلیل به خیال خود می خواستند مانع از تحقق این ولادت شوند. آیت ا... صافی گلپایگانی در کتاب «منتخب الاثر» روایتی را از قول امام حسن عسکری(ع) به مضمون نقل می کند که آن حضرت می فرمایند به دو دلیل بنی عباس و بنی امیه با ما به مخالفت برخاسته اند یکی به دلیل آن که می دانستند ما بر حقیم اما حقمان غصب شده است. ثانیا آن ها کمر به قتل فرزندان رسول ا...(ص) و از بین بردن ما بسته اند تا از تولد قائم(عج) جلوگیری کنند.
سخت گیری ها از عصر حضرت امام جواد(ع) آغاز شد
ر سخت گیری بر ائمه اطهار(ع) به منظور جلوگیری از تولد امام دوازدهم(عج)، از عصر امام جواد(ع) آغاز شد، به همین دلیل آن حضرت در سن پایین (۲۵ سالگی) به شهادت رسیدند. در دوران امام هادی و امام حسن عسکری علیهماالسلام این سخت گیری ها به اوج رسید و دستگاه خلافت این دو امام را در حصر و زیر نظر قرار داد تا مبادا فرزندی متولد شود که همان امام موعود باشد.
فعالیت های فرهنگی و دینی حضرت امام هادی(ع)
امام(ع) در یک پادگان نظامی تحت نظر قرار داشتند و اوضاع فرهنگی و دینی و سیاسی جامعه هم ملتهب و آشفته بود؛ اما در چنین شرایط پیچیده و ناآرامی امام دهم(ع) در سه جبهه وارد میدان شدند. از سویی ایشان به نوعی یک دانشگاه راه اندازی کردند و با پایه گذاری یک مکتب نوشتاری به صورت غیرمستقیم با شیعیان از طریق توقیعات و نامه ها ارتباط برقرار کردند. بسیاری از احادیثی که از حضرت امام هادی(ع) به ما رسیده، نوشتاری است. ایشان مطالب موردنظرشان را به شیوه مکتوب به دیگران منتقل می کردند. این مطالب به طور عمده به بزرگان شیعه که از اصحاب و یاران امام(ع) بودند و برخی از آن ها هم شاگردان یا اصحاب ائمه قبلی(ع) بودند و در نقاط مختلف جهان اسلام حضور داشتند، نوشته می شد.
شبکه وکلا و کرسی فتوا در عصر حضرت امام هادی(ع)
گسترش شبکه وکلای امام هادی(ع) جبهه دوم فعالیت های ایشان را تشکیل می داد؛ امام در ۴ ناحیه مهم جهان اسلام در آن عصر، ۴ وکیل تام الاختیار داشتند که آن ها در امور مختلف دینی، فرهنگی، اقتصادی و ... فعالیت می کردند؛ به گونه ای که این افراد فتوا می دادند و ما شاهد گسترش شبکه فتوا در عصر امام هادی(ع) هستیم که بزرگان دینی و شاگردان امام هادی(ع) این فتواها را صادر می کردند.
کادرسازی و تربیت شاگردان
امام (ع) ازطریق پرورش و تربیت شاگردان اقدام به کادرسازی کردند. حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) که آرامگاهشان در شهرری است، از جمله شاگردان حضرت امام هادی(ع) محسوب می شود. فضل بن شاذان که خراسانی است، از یاران و شاگردان برجسته امام دهم(ع) است. او دارای چنان جایگاه برجسته ای است که امام حسن عسکری(ع) می فرمایند: من بر مردم خراسان غبطه می خورم که فضل بن شاذان را در میان خود دارند. جالب است که هر یک از این شاگردان برجسته در نقاط مختلف حضور دارند. حضرت عبدالعظیم حسنی در ری است، فضل بن شاذان در خراسان، حسین بن سعید اهوازی در اهواز است و ... علاوه بر این، شاگردان و یاران برجسته حضرت امام هادی(ع) در دل حکومت هم افرادی را داشتند که در دربار نفوذ می کردند. ابن سکیت آن عالم بزرگ نحوی از جمله این افراد است. او از شاگردان امام(ع) است اما در دربار حکومت نفوذ کرد و در جلسات مناظره امام هادی(ع) در دربار حضور داشت.
امام هادی(ع) مناظره را به تریبونی برای بیان اهداف خود تبدیل کردند
امام هادی(ع) از فرصت مناظره به مثابه یک رسانه و تریبون برای تحقق اهدافشان به نحو احسن بهره بردند، افزود: اگرچه دربار عباسی می خواست به خیال خام خود با برگزاری مناظره، جایگاه امام(ع) را خدشه دار کند، اما امام(ع) این تهدید دشمن را به فرصت تبدیل کردند.
یحیی بن اکثم و پشیمانی از مناظره با امام هادی(ع)
یحیی بن اکثم از علمای مشهور آن دوران بود که قبلا با امام جواد(ع) مناظره هایی داشت و در عصر حضرت امام هادی(ع) با ایشان به مناظره پرداخت. او انواع مسائل قرآنی، کلامی، فقهی، تاریخی، علمی و ... را از امام(ع) پرسید اما در نهایت مغلوب شد. اکثم مثل خبرنگاران خبره و مسلط امروزی که با چهره های سرشناس دنیا مصاحبه می کنند و به اصطلاح مسیر گفت وگو را تعیین می کنند، خواست با امام هادی(ع) مواجه شود؛ اما امام(ع) چنان او را مغلوب کردند که ابن شهرآشوب در المناقب می گوید که او اظهار پشیمانی کرد که با امام دهم(ع) مناظره کرده و در نامه ای به متوکل نوشت که من‌بعد از این دوست ندارم با این مرد (امام هادی (ع)) رو به رو شوم چون هر سوالی که از او کردم، با پاسخ هایی که می دهد در اصل موقعیت خود را تثبیت می کند و افکار خود را بیشتر مطرح می کند و ظهور علم وی موجب تقویت شیعیان می شود.
پایگاه اطلاع رسانی حوزه نت
راهکار،تدابیر،تدابیر و راهکارها،راهکارهای امام،تدابیر امام،تدابیر امام هادی،برخی از تدابیر،برخی از تدابیر و راهکارها،راه کار امام هادی(ع)،تدابیر ائمه،تدابیر امامان،تدابیر امام های شیعه،تدابیر معصوم،تدابیر معصومین،راهکارهای ائمه،راهکارهای امامان،راهکارهای اهلبیت،راهکارهای معصومین(ع)