اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم و العن اعدائهم
چگونه باید استغفار و توبه کنیم؟
هیچ انسانی نباید از رحمت خدا ناامید و مأیوس بشه ، چون رحمت خدا بی انتها هست.
توبه چیست؟ توبه یعنی این که هر انسانی ، در هر جایگاهی که هست ، فرصت بازگشت دارد و این بازگشت ، همان توبه است.
امام زین العابدین(ع) در مناجات خودش با پروردگار این چنین می گوید که : (إِلَهي أَنْتَ الَّذِی فَتَحْتَ لِعِبَادِكَ بَاباً إِلَى عَفْوِكَ سَمَّیْتَهُ التَّوْبَةَ فَقُلْتَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً فَمَا عُذْرُ مَنْ أَغْفَلَ دُخُولَ الْبَابِ بَعْدَ فَتْحِهِ)
خدایا ، تو همان کسی هستی که دری برای بندگانت به سوی عفو و بخشش گشودی و اسم آن درب را توبه نام نهادی و گفتی: به سوی پروردگار توبه کنید ، توبه ای نصوح . پس حالا کسی که پس از باز شدن این در، وارد آن نمی شود ، چه عذری دارد؟
..................
طبق احادیث ، اساسی ترین و اولین قدم برای توبه ، پشیمانی است.
پشیمان شدن از گناهان و کوتاهی ها ، اولین قدم برای توبه به درگاه پروردگار است.
انسانی که هنوز از گناه و خطای خود غافل است ، یا آنکه از اشتباهات خودش احساس ناراحتی نمی کند ، چگونه می تواند به سوی پروردگار برگردد و از او طلب عفو و بخشش کند؟ توبه پس از پشیمانی و ندامت محقق می شود.
پس از آنکه توبه محقق شد ، حالا مسئله پایداری و استقامت در توبه مطرح می شود که یک مسئله اساسی و بسیار مهم هست.
..................
استغفار چیست؟ استغفار هم به معنای طلب بخشش و عفو کردن است و از حالت توبه ناشی می شود.
این را بایستی بدانیم که همه مشکلات و دردها و گرفتاری های ما از رفتارهای نادرست خودمان سرچشمه می گیرد ، و دانستن این مطلب ، یکی از اموری هست که ما را به توبه و استغفار بسیار تشویق و وادار می کند.
لذا اولیا الهی و بزرگان دین برای برطرف کردن انواع مصیبت ها و گرفتاری های مختلف ، توصیه به استغفار می کنند.
(وَ ما أَصابَكُمْ مِنْ مُصيبَةٍ فَبِما كَسَبَتْ أَيْديكُمْ) (هر مصیبتی به شما می رسد ، به‌واسطه اعمال شماست)
آیا وقت آن نرسیده هست که به فکر باشیم و از گناهان گذشته که باعث این همه بلاها و گرفتاری ها و مصیبت ها شده است ، توبه کنیم؟
یکی از دلایلی که باعث شده که ما توبه و استغفار نمی کنیم ، این هست که اصلا کارها و اعمال و حرف های خودمان را اشتباه و غلط و بد نمی دانیم.
آیت الله بهجت(ره) بارها به افرادی که از ایشان دستورالعملی می خواستند برای پیشرفت در راه خدا و نیز برای رهایی از مشکلات و بلاها و گرفتاری ها ، ایشان به استغفار توصیه می کردند.
..................
قال رسول الله(ص) : ألا أخبرکم بدائکم و دوائکم؟ داؤُکم الذّنوب و دواؤُکم الإستغفار
رسول خدا(ص) فرمودند : آیا شما را به دردتان و دوایتان خبر ندهم؟ درد شما گناهان است و دوای شما استغفار.
(میزان الحکمه - جلد 8) و (مستدرک الوسائل - جلد 11)
..................
اما این استغفار، نباید فقط وردی زبانی باشد ، بلکه باید از دل و قلبی پشیمان شده از گناه و مشتاق به رحمت خدا سرچشمه بگیرد تا اثر کند ، وگرنه نباید انتظار خیلی رهایی و گشایش داشت . کلمه (استغفرالله) را تا مقدور هست و می توانید از روی اعتقاد کامل ، با حضور دل و صمیمانه و عاشقانه ، تکرار نمایید تا هر چه بیشتر اثر نماید.
اموری مانند پشیمان شدن ، تصمیم برای بازنگشتن به گناه ، پرداخت کردن حق مردم ، ادای حقوق واجب الهی (قضای نمازها و روزه‌هایی که ترک شده است) و امثال اینها ، از اموری هست که حتما بایستی توجه داشت.
..................
در قرآن از زبان حضرت نوح(ع) آمده هست که : اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا يُرْسِلِ السَّمَاء عَلَيْكُم مِّدْرَاراً وَ يُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَ بَنِينَ وَ يَجْعَل لَّكُمْ جَنَّاتٍ وَ يَجْعَل لَّكُمْ أَنْهَاراً
به درگاه پروردگارتان استغفار کنید ، او بسیار آمرزنده است . (استغفار کنید) تا باران را پی درپی بر شما فرو فرستد ، و شما را با اموال و فرزندان یاری نماید ، و برای شما باغ هایی قرار دهد ، و برایتان نهرهایی فراهم آورد.
لذا آیت الله بهجت(ره) توصیه به کثرتِ استغفار داشت، تا آنجا که به کسی که در پی رهایی از گرفتاری هایی در زمینه اشتغال و ازدواج بود ، گفته بودند: زیاد از روی اعتقاد کامل بگویید (أستغفرالله) . هیچ چیزی شما را منصرف نکند (غیر از ضروریات و واجبات) تا کلیه ابتلائات و گرفتاری ها رفع شود ، بلکه بعد از رفع آنها هم بگویید ، برای اینکه امثال آنها پیش نیاید . و اگر دیدید رفع نشد ، بدانید یا ادامه نداده اید یا آنکه با اعتقاد کامل نگفته اید.
..................
یکی از برکات بسیار مهم استغفار توبه ، ارتباط یافتن با امام زمان(عج) است . انسانی که وجودش از بدی ها و زشتی ها پاک شود و به عبادت و بندگی خدا آراسته و مزین گردد ، گویا در درون خویش امام زمان(عج) را یاری کرده است . لذا پاکان و اولیای خدا به کسانی که طالب دیدار امام زمان(عج) هستند ، به این مضمون بسیار سفارش می کنند.
آیینه شو ، جمال پری طلعتان طلب جاروب کن خانه ، سپس میهمان طلب
لذا برای دعای برای تعجیل در ظهور و قیام و فرج امام زمان(عج) هم این را باید توجه داشت که : دُعآءُ التائِبِ مُسْتَجابٌ ؛ دعای شخصی که توبه کند ، اجابت می گردد
نه اینکه از طرفی برای تعجیل فرج دعا کنیم ، ولی از طرفی کارهایمان برای تبعید و دورکردن و به تأخیر انداختن فرج آن حضرت باشد.
مخصوصا ماها که در دوران آخرالزمان هستیم و همه شواهد نشان می دهند که ظهور امام زمان(عج) بسیار نزدیک هست ، باید توجه خیلی ویژه به مسئله توبه و استغفار داشته باشیم.
آیت الله بهجت(ره) در این مورد فرموده اند که : اگر ظهور حضرت حجت(عج) نزدیک باشد ، باید هرکسی خود را برای آن روز مهیا سازد ، از جمله اینکه از گناهان توبه کند.
..................
یک مسئله دیگر که خیلی اساسی و بسیار مهم هست اینکه : گناه نکردن ، بسیار آسان تر از طلب توبه کردن است.
تَرکُ الذَّنبِ أهوَنُ مِن طَلَبِ التّوبَة ؛ گناه نکردن آسان تر از طلب توبه است.
هر گناهی ، نقطه‌ای سیاه در قلب انسان ایجاد می کند ، و چه بسا این تیرگی ها و سیاهی ها و تاریکی ها ، به حدی برسد که انسان در زمره اهل شقاوت قرار گیرد ، و حتی از لحاظ اعتقادی نیز دچار گمراهی شود ، و چه بسا دیگر توبه و بازگشتی برایش میسر نشود ، آیا کسی که همه رفتارهایش مطابق خواسته های نفسانی اش هست، به‌راحتی حالی برای توبه حقیقی برایش میسر می شود؟
در قرآن کریم ، آیه ای خطرناک مربوط به این مورد هست که می فرماید : ثُمَّ كَانَ عَاقِبَةَ الَّذِينَ أَسَاءُوا السُّوأَىٰ أَن كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ وَكَانُوا بِهَا يَسْتَهْزِئُونَ ؛ سپس سرانجام کسانی که مرتکب بدی ها شدند به آنجا رسید که آیات الهی را تکذیب کردند و آن را به سخره می گرفتند.
..................
این جمله را از آیت الله بهجت(ره) نقل کنیم که ایشون فرمودند : هرکدام از ما تا هدف و مقصد اعلی مسافتی داریم ، و این مسافت در افراد ، متفاوت است ، لذا باید سعی کنیم این مسافت را زیاد و بار خود را گران تر و سنگین تر نکنیم.
گناهان موجب ازدیاد بار و بُعد مسافت ما تا مقصد است ، و بسیار باید استغفار و تلاش نمود تا به جای اول و مسافت اولی برگردیم.
..................
توبه توبه توبه
استغفار استغفار استغفار
..................
چند تا حدیث در این مورد اینجا می فرستم که بلکه بتوانیم خیلی از این ها استفاده کنیم و مدام بهره مند بشویم.
1) رسول الله(ص) فرمودند : أكثِرُوا مِن الاستِغفارِ ؛ فإنّ اللّه َ عَزَّ و جلَّ لم يُعَلِّمْكُمُ الاستِغفارَ إلاّ و هُو يُريدُ أن يَغفِرَ لَكُم
زياد استغفار كنيد ، زيرا خداوند آمرزش خواهى را به شما ياد نداد ، مگر براى اين كه مى خواهد شما را بيامرزد.
(میزان الحکمه - جلد 8)
2) رسول الله(ص) فرمودند : مَن كَثُرَتْ هُمومُهُ فَعلَيهِ بالاستِغفارِ
هر كه غم و اندوهش بسيار شود ، استغفار كند.
(میزان الحکمه - جلد 8)
3) رسول الله(ص) فرمودند : قالَ إبليسُ : و عِزَّتِكَ لا أبرَحُ اُغوِي عِبادَكَ ما دامتْ أرواحُهُم في أجسادِهِم ، فقالَ : و عِزَّتي و جَلالِي، لا أزالُ أغفِرُ لَهُم ما استَغفَروني
ابليس به خداوند گفت : به عزتت سوگند كه تا بندگانت جان در بدن دارند ، از گمراه كردنشان دست نمى كشم . خداوند به او فرمود : به عزت و جلالم سوگند ، تا زمانى كه از من آمرزش بطلبند ، آن ها را مى آمرزم.
(میزان الحکمه - جلد 8)
4) رسول الله(ص) فرمودند : ثلاثةٌ مَعصومونَ مِن إبليسَ و جنودِهِ : الذاكرونَ للّه ِِ ، و الباكُونَ مِن خَشيَةِ اللّه ِ ، و المُستَغفِرونَ بِالأسحارِ
سه گروهند كه از گزند ابليس و لشكريان او مصونند : كسانى كه به ياد خدا هستند ، كسانى كه از خوف خدا گريانند ، آمرزش خواهانِ در سحرگاهان.
(میزان الحکمه - جلد 8)
5) رسول الله(ص) فرمودند : يَهُمُّ العَبدُ بالحَسَنةِ فَيَعمَلُها ، فإن هُو لم يَعمَلْها كَتَبَ اللّه ُ لَهُ حَسَنةً بحُسنِ نِيَّتِهِ ، و إن هُو عَمِلَها كَتَبَ اللّه ُ له عَشرا ، و يَهُمُّ بالسيّئةِ أن يَعمَلَها فإن لم يَعمَلْها لم يُكتَبْ علَيهِ شيءٌ ، و إن هُو عَمِلَها اُجِّلَ سَبعَ ساعاتٍ ، و قالَ صاحبُ الحَسَناتِ لصاحِبِ السَّيّئاتِ و هُو صاحِبُ الشِّمالِ : لا تَعجَلْ عسى أن يُتْبِعَها بحَسَنةٍ تَمحُوها ؛ فإنَّ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ يقولُ : «إنّ الحَسَناتِ يُذْهِبنَ السَّيّئاتِ» .حديثأو الاستِغفارِ ، فإن هُو قالَ : أستَغفِرُ اللّه َ الذي لا إلهَ إلاّ هُو عالِمُ الغَيبِ و الشَّهادَةِ العزيزُ الحكيمُ الغفورُ الرَّحيمُ ذُو الجلالِ و الإكرامِ و أتوبُ إلَيهِ ، لم يُكتَبْ علَيهِ شيءٌ ، و إن مَضَت سَبعُ ساعاتٍ و لم يُتبِعْها بِحَسَنةٍ و استِغفارٍ قالَ صاحِبُ الحَسَناتِ لصاحِبِ السَّيّئاتِ : اُكتُبْ علَى الشَّقِيِّ المَحرومِ
بنده قصد مى كند كار خوبى انجام دهد ، اگر آن كار را انجام نداد ، خداوند به سبب نيّت خوب او يك ثواب برايش مى نويسد و اگر آن را انجام داد ، 10 ثواب برايش رقم مى زند . و بنده تصمیم كار بد می گیرد ، اگر آن را انجام نداد ، گناهى برايش نوشته نمى شود و اگر انجامش داد ، هفت ساعت مهلت داده مى شود و فرشته مأمور ثبت خوبي ها به فرشته بدي ها، كه فرشته دست چپ است ، مى گويد : شتاب مكن ، شايد به دنبال آن كارِ بد ، كار خوبى انجام دهد كه آن بدى را پاك گرداند ، زيرا خداوند عزّ و جلّ مى فرمايد : (همانا خوبی ها بدی ها را از بين مى برند) ، يا شايد آمرزش بخواهد . پس اگر گويد : (استغفر اللّه َ الذى لا اله الاّ هو عالم الغيبِ و الشهادة العزيز الحكيم الغفور الرحيم ذو الجلال و الاكرام و أتوب اليه) ، گناهى بر او نوشته نمى شود . ولى چنانچه هفت ساعت بگذرد و بعد از آن گناه ، ثوابى نكند و آمرزش هم نخواهد ، فرشته مأمور خوبی ها به فرشته مأمور بدی ها و گناهان مى گويد : بنويس ، بر ضدّ اين شور بخت محروم
(میزان الحکمه - جلد 8)
6) رسول الله(ص) فرمودند :مَن لَزِمَ الاستِغفارَ جَعَلَ اللّه ُ لَهُ مِن كُلِّ هَمٍّ فَرَجا ، و مِن كُلِّ ضِيقٍ مَخرَجا
هر كس زياد آمرزش بخواهد ، خداوند از هر غمى براى او گشايشى قرار می دهد و از هر تنگنايى برای او راه خروجی ردیف میکند.
(میزان الحکمه - جلد 8)
چگونه توبه کنیم؟،چگونه استغفار کنیم؟،چگونه استغفار و توبه کنیم؟،چگونه توبه و استغفار کنیم؟،چگونه توبه کنم،چگونه استغفار کنم،چگونه توبه کنم؟،چگونه استغفار کنم؟،راه توبه،راه استغفار،چگونه توبه واقعی کنم،چگونه توبه حقیقی کنم،توبه چگونه است،توبه چگونه است؟،راه توبه چگونه است،چگونه باید توبه کنم؟،چگونه باید توبه کرد؟