اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم و العن اعدائهم
امیرالمومنین علی(ع) و بازگو کردن وقایع بعد از رسول الله(ص)
چرا امیرالمومنین علی(علیه السلام) بعد از سالها دوباره مساله خلافت بعد از رسول الله(صلى الله علیه وآله) را مطرح نمود؟
علاوه بر تأکید شخص پیامبر(ص) بر خلافت على(ع)، شایستگى او از هر نظر براى این امر بیشتر بود. بنابراین على(ع) که همه جا طرفدار حقیقت بود حق دارد که حقایق مربوط به خلافت و ضایع شدن حقش را بعد از رسول خدا(ص) بازگو کند تا محقّقان نسل های بعد بتوانند در مورد آنچه اتفاق افتاده منصفانه قضاوت کنند. مساله جانشینی پیامبر(ص)، مساله ای دینی و بسیار سرنوشت ساز است که آثار زیادى برای تمام دوران ها دارد و درست به همین دلیل على(ع) در دوران خلافتش به طور مکرّر متذکّر این مسأله شده است.
بعضى چنین مى پندارند که آیا بهتر نبود امام(علیه السلام) اصلا به سراغ مسأله خلافت که مربوط به گذشته بود نمى رفت و آن را به دست فراموشى مى سپرد مبادا منشأ اختلاف بیشترى در میان مسلمانان گردد؟!
نظیر همین سخن، امروز هم از سوى گروهى مطرح است و به مجرد این که سخن از خلافت بلافصل على(علیه السلام) به میان آید مى گویند براى حفظ وحدت مسلمین سکوت کنید و این گونه مسائل را به فراموشى بسپارید، ما امروز با دشمنان بزرگى روبه رو هستیم و پرداختن به این مسائل ما را در مبارزه با دشمنان مشترک تضعیف مى کند؛ اصولا این گونه بحثها چه فایده اى مى تواند داشته باشد در حالى که پیروان هر یک از مذاهب تصمیم خود را گرفته و به راه خویش مى روند و بسیار بعید به نظر مى رسد که ادامه این گونه بحثها سرچشمه اتّحاد تازه اى شود.
در پاسخ این سؤال لازم است دو نکته را یادآور شویم:
الف ـ واقعیّتهاى موجود هرگز نمى تواند حقیقتها را به فراموشى بسپارد. این یک حقیقت است که علاوه بر تأکید شخص پیامبر(صلى الله علیه وآله) بر خلافت على(علیه السلام) شایستگى او از هر نظر براى این امر بیشتر بود؛ حال چه حوادثى واقع شد که این مسأله دگرگون گشت مطلبى جداگانه است.
بنابراین على(علیه السلام) که همه جا طرفدار حقیقت بود و با واقعیّتهاى موجود که هماهنگ با حقیقت نبود ستیز داشت حق دارد که حقایق مربوط به خلافت را بعد از رسول خدا بازگو کند تا محقّقان بعد از قرنها یا هزاران سال بتوانند منصفانه قضاوت کنند و اگر کسانى بخواهند از وضع موجود صرف نظر کرده و به حقایق بیندیشند قادر بر این امر باشند و راه مستقیم را در پرتو تحقیق خود پیدا کنند.
به هر حال هرگز نمى توان کسى را از بیان حقیقت بازداشت و به فرض که بتوانیم، حقّ چنین کارى را نداریم زیرا ضایعه بزرگى محسوب مى شود چرا که همیشه واقعیّتهاى موجود با حقایق تطبیق نمى کند و گاه فاصله زیادى با آن دارد، آنچه هست همیشه به معناى آنچه باید باشد نیست. اسلام به ما مى گوید ما باید به دنبال چیزى باشیم که باید باشد.
شک نیست که مسأله خلافت و امامت بعد از پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) یکى از اساسى ترین مباحث دینى ماست؛ خواه آن را جزء اصول دین بشماریم آن گونه که پیروان مکتب اهل بیت(علیهم السلام) مى گویند، یا جزء فروع دین، هر چه هست مسأله اى است که از نظر دینى سرنوشت ساز مى باشد و به هیچ وجه جنبه شخصى ندارد و بر خلاف آنچه برخى ناآگاهان مى اندیشند تنها یک بحث تاریخى مربوط به گذشته نیست؛ بلکه آثار زیادى براى امروز و فردا و فرداها دارد و مى تواند در بسیارى از مسائل مربوط به اصول و فروع اسلام اثر بگذارد و درست به همین دلیل على(علیه السلام) در دوران خلافت ظاهریش به طور مکرّر متذکّر این مسأله شده است.
ب ـ آنچه مضر به وحدت و اتّحاد صفوف مسلمانان است بحثهاى جنجالى و تعصّب آلود و پرخاشگرانه است؛ ولى بحثهاى علمى و منطقى که طرفین، حدود و موازین علمى و منطقى را در آن رعایت کنند نه تنها مزاحم وحدت صفوف مسلمانان نیست بلکه در بسیارى از مواقع به آن کمک مى کند.
این سخن را به عنوان یک مطلب ذهنى نمى گوییم بلکه امرى است که تجربه شده است. اخیراً در یکى از استانهاى ایران به مناسبت هفته وحدت جمعى از دانشمندان شیعه و اهل سنّت در یک گردهمایى بزرگ در کنار هم نشستند و بخشهاى مهمّى از مسائل مربوط به اختلاف اهل سنّت و شیعه را مورد بررسى علمى قرار دادند و نتیجه آن بسیار جالب و چشمگیر بود؛ زیرا در بسیارى از مباحث، نظرها به هم نزدیک شد و اختلافها کمتر گردید و همه باور کردند که اگر این گونه بحث ها ادامه یابد کمک شایان توجّهى به کمتر کردن فاصله ها و وحدت صفوف مى کند. (1)
حتّى درباره اختلاف میان ادیان آسمانى نیز این گونه بحثها مفید و مؤثّر و سبب کم شدن فاصله هاست و آنها که با این گونه بحثها مخالفند در واقع ناآگاهانه به تشدید اختلافات و زیاد شدن فاصله ها کمک مى کنند. (2)
پی نوشت:
(1). براى آگاهى از مباحث مهمّى که در این جلسات مطرح شده و توافقهایى که حاصل گردیده است به «مجله پیام حوزه، پیش شماره» مراجعه نمایید.
(2). پيام امام امير المومنين عليه السلام، آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى، دار الكتب الاسلاميه، تهران، 1387 ه. ش، ج 1، ص 333.
پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی
چرا امیرالمومنین علی(علیه السلام) بعد از سالها دوباره مساله خلافت بعد از رسول الله(صلى الله علیه وآله) را مطرح نمود؟
علاوه بر تأکید شخص پیامبر(ص) بر خلافت على(ع)، شایستگى او از هر نظر براى این امر بیشتر بود. بنابراین على(ع) که همه جا طرفدار حقیقت بود حق دارد که حقایق مربوط به خلافت و ضایع شدن حقش را بعد از رسول خدا(ص) بازگو کند تا محقّقان نسل های بعد بتوانند در مورد آنچه اتفاق افتاده منصفانه قضاوت کنند. مساله جانشینی پیامبر(ص)، مساله ای دینی و بسیار سرنوشت ساز است که آثار زیادى برای تمام دوران ها دارد و درست به همین دلیل على(ع) در دوران خلافتش به طور مکرّر متذکّر این مسأله شده است.
بعضى چنین مى پندارند که آیا بهتر نبود امام(علیه السلام) اصلا به سراغ مسأله خلافت که مربوط به گذشته بود نمى رفت و آن را به دست فراموشى مى سپرد مبادا منشأ اختلاف بیشترى در میان مسلمانان گردد؟!
نظیر همین سخن، امروز هم از سوى گروهى مطرح است و به مجرد این که سخن از خلافت بلافصل على(علیه السلام) به میان آید مى گویند براى حفظ وحدت مسلمین سکوت کنید و این گونه مسائل را به فراموشى بسپارید، ما امروز با دشمنان بزرگى روبه رو هستیم و پرداختن به این مسائل ما را در مبارزه با دشمنان مشترک تضعیف مى کند؛ اصولا این گونه بحثها چه فایده اى مى تواند داشته باشد در حالى که پیروان هر یک از مذاهب تصمیم خود را گرفته و به راه خویش مى روند و بسیار بعید به نظر مى رسد که ادامه این گونه بحثها سرچشمه اتّحاد تازه اى شود.
در پاسخ این سؤال لازم است دو نکته را یادآور شویم:
الف ـ واقعیّتهاى موجود هرگز نمى تواند حقیقتها را به فراموشى بسپارد. این یک حقیقت است که علاوه بر تأکید شخص پیامبر(صلى الله علیه وآله) بر خلافت على(علیه السلام) شایستگى او از هر نظر براى این امر بیشتر بود؛ حال چه حوادثى واقع شد که این مسأله دگرگون گشت مطلبى جداگانه است.
بنابراین على(علیه السلام) که همه جا طرفدار حقیقت بود و با واقعیّتهاى موجود که هماهنگ با حقیقت نبود ستیز داشت حق دارد که حقایق مربوط به خلافت را بعد از رسول خدا بازگو کند تا محقّقان بعد از قرنها یا هزاران سال بتوانند منصفانه قضاوت کنند و اگر کسانى بخواهند از وضع موجود صرف نظر کرده و به حقایق بیندیشند قادر بر این امر باشند و راه مستقیم را در پرتو تحقیق خود پیدا کنند.
به هر حال هرگز نمى توان کسى را از بیان حقیقت بازداشت و به فرض که بتوانیم، حقّ چنین کارى را نداریم زیرا ضایعه بزرگى محسوب مى شود چرا که همیشه واقعیّتهاى موجود با حقایق تطبیق نمى کند و گاه فاصله زیادى با آن دارد، آنچه هست همیشه به معناى آنچه باید باشد نیست. اسلام به ما مى گوید ما باید به دنبال چیزى باشیم که باید باشد.
شک نیست که مسأله خلافت و امامت بعد از پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) یکى از اساسى ترین مباحث دینى ماست؛ خواه آن را جزء اصول دین بشماریم آن گونه که پیروان مکتب اهل بیت(علیهم السلام) مى گویند، یا جزء فروع دین، هر چه هست مسأله اى است که از نظر دینى سرنوشت ساز مى باشد و به هیچ وجه جنبه شخصى ندارد و بر خلاف آنچه برخى ناآگاهان مى اندیشند تنها یک بحث تاریخى مربوط به گذشته نیست؛ بلکه آثار زیادى براى امروز و فردا و فرداها دارد و مى تواند در بسیارى از مسائل مربوط به اصول و فروع اسلام اثر بگذارد و درست به همین دلیل على(علیه السلام) در دوران خلافت ظاهریش به طور مکرّر متذکّر این مسأله شده است.
ب ـ آنچه مضر به وحدت و اتّحاد صفوف مسلمانان است بحثهاى جنجالى و تعصّب آلود و پرخاشگرانه است؛ ولى بحثهاى علمى و منطقى که طرفین، حدود و موازین علمى و منطقى را در آن رعایت کنند نه تنها مزاحم وحدت صفوف مسلمانان نیست بلکه در بسیارى از مواقع به آن کمک مى کند.
این سخن را به عنوان یک مطلب ذهنى نمى گوییم بلکه امرى است که تجربه شده است. اخیراً در یکى از استانهاى ایران به مناسبت هفته وحدت جمعى از دانشمندان شیعه و اهل سنّت در یک گردهمایى بزرگ در کنار هم نشستند و بخشهاى مهمّى از مسائل مربوط به اختلاف اهل سنّت و شیعه را مورد بررسى علمى قرار دادند و نتیجه آن بسیار جالب و چشمگیر بود؛ زیرا در بسیارى از مباحث، نظرها به هم نزدیک شد و اختلافها کمتر گردید و همه باور کردند که اگر این گونه بحث ها ادامه یابد کمک شایان توجّهى به کمتر کردن فاصله ها و وحدت صفوف مى کند. (1)
حتّى درباره اختلاف میان ادیان آسمانى نیز این گونه بحثها مفید و مؤثّر و سبب کم شدن فاصله هاست و آنها که با این گونه بحثها مخالفند در واقع ناآگاهانه به تشدید اختلافات و زیاد شدن فاصله ها کمک مى کنند. (2)
پی نوشت:
(1). براى آگاهى از مباحث مهمّى که در این جلسات مطرح شده و توافقهایى که حاصل گردیده است به «مجله پیام حوزه، پیش شماره» مراجعه نمایید.
(2). پيام امام امير المومنين عليه السلام، آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى، دار الكتب الاسلاميه، تهران، 1387 ه. ش، ج 1، ص 333.
پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی
بازگو کردن وقایع بعد از رسول الله،بازگو کردن وقایع بعد از رسول خدا،بازگو کردن وقایع بعد از پیامبر،بازگو کردن وقایع بعد از پیغمبر،امام علی و بازگو کردن وقایع بعد از رسول الله،حضرت علی و بازگو کردن وقایع بعد از رسول الله،امیرالمومنین و بازگو کردن وقایع بعد از رسول الله،امیرالمومنین علی(ع) و بازگو کردن وقایع بعد از رسول الله(ص)