اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم و العن اعدائهم
امام جواد(ع) ، جوان ترین امام شیعه
(زدودن یک تردید)
از آن جا که امام جواد علیه السلام در کودکی به منصب امامت رسید، طبعاً اولین پرسش در هنگام مطالعه زندگی ایشان آن است که چگونه یک نوجوان می تواند مسئولیت حساس و سنگین پیشوایی مسلمانان را بر عهده بگیرد؟ در پاسخ این سؤال باید گفت: اگرچه دوران شکوفایی عقل و جسم انسان حد و مرز خاصی دارد که با رسیدن آن زمان، جسم و روان به حد کمال می رسند، ولی چه مانعی دارد که خداوند حکیم برای مصالحی این دوران را برای بعضی از بندگان خاص خود کوتاه ساخته و در سال های کم تری خلاصه کند؟ در تاریخ بشر نیز همواره انسان هایی بوده اند که در پرتو لطف و عنایت خاصی که از سوی خالق جهان به آنان شده، در کودکی به مقام پیشوایی و رهبری امتی نائل شده اند. در قرآن کریم داستان اعطای رسالت به حضرت یحیی علیه السلام در کودکی1 و سخن گفتن حضرت عیسی2 در گاهواره شاهدی بر این معناست.3
الهام غیبی
بدون تردید، امامت اعجازآمیز امام جواد علیه السلام جز با اتصال آن امام به منبع سرشار علم الهی شدنی نیست. این امر مبتنی بر بنیادهای پوشیده و غیبی جهان است. آن کس که بتواند در چنین سن و سالی رهبری قومی را که در سرزمین های دور و نزدیک گسترده بودند، عهده دار شود و در برابر تهاجم انبوه دشمنان از پای نلغزد و پایدار بماند، هاله ای از الهام غیبی را برگرد وجود خویش دارد. همین امر بود که بر ایمان پیروان آن حضرت به مفهوم سترگ امامت می افزود و گام هایشان را در طریق اطاعت از آن امام همام راسخ تر می کرد.
مناظرات امام جواد علیه السلام
عهده داری رهبری در خردسالی، نخستین بار درباره امام جواد علیه السلام تحقق یافت. سن کم آن حضرت حتی عده ای از شیعیان را دربارة مسأله امامت به تردید انداخته بود. این امر از یک سو و رواج و رونق بسیاری از مکتب های فکری که حمایت مادی و معنوی حکومت وقت را نیز به همراه داشتند و این امر با عقل ظاهربین آنان توجیه شدنی نبود، از سوی دیگر باعث شد که پیوسته سؤالات سخت و پیچیده از محضر امام جواد علیه السلام مطرح شود و آن حضرت را در میدان مناظرات علمی با بزرگان و دانایان بیازمایند. اما امام جواد در پرتو علم امامت در همه این بحث ها و مناظرات علمی با پاسخ های قاطع و روشن گر، هرگونه شک و تردید را درباره پیشوایی خود از بین برد و امامت خود و نیز اصل امامت را تثبیت کرد. به همین دلیل بعد از او در دوران امامت حضرت هادی (که او نیز در کودکی به امامت رسید) این موضوع، مشکلی ایجاد نکرد؛ چرا که برای همه روشن شده بود که خردسالی دخالتی در برخورداری از این منصب خدایی ندارد. 4
شکوفه های اعجاز
امام جواد علیه السلام از مدینه می آمد و اینک در شهر کوفه، مردم به استقبالش آمده بودند. در هنگام نماز واپسین، برای آن حضرت کو زه ای آب آوردند تا در کنار درخت خشکیده خرمایی وضو بگیرند و نماز را به جماعت اقامه کنند. بعد از نماز، مردمان به هنگام خروج از مسجد، آن درخت خشک شده خرما را سرسبز و پر میوه دیدند و از خرمای آن خوردند و از لذیذی و شیرینی آن خرما شگفت زده شدند. 5
ثروت واقعی
گاه انسان هایی در اوج نیاز، به مقام بی نیازی از دیگران می رسند و گاه از آن سوی مردمانی که غرق در ثروت و نعمتند، هم چنان دست طلب و چشم طمع به مال دنیا دارند. اینان کاسه های گدایی خویش را به نزد صاحبان جاه و جلال دنیا می برند و غافلند که آنان خود نیازمند و زوال پذیرند؛ چرا که به گفته سعدی:
درویش و غنی بنده این خاک درند
آنان که غنی ترند محتاج ترند
تنها امیدگاه حقیقی که هرگز رنگ فنا و زوال نپذیرد، بارگاه قدس خداوندی است و هرکه به این سرچشمه غنی اعتماد کند نه تنها محتاج این و آن نخواهد بود که حتی محبوب خلق و خدا می شود. این همان معنای سخن امام جواد علیه السلام است که می فرمایند: «فردی که تنها تکیه گاهش پروردگار باشد به غنای واقعی می رسد و دیگران نیازمند او می شوند و آن کس که تقوا پیشه خود سازد، محبوب مردمان می شود.» 6
شرافت واقعی
بعضی از مردمان، مال و منال، و گروهی نسب و نژاد را شرافت می دانند. پاره ای از مردم به جمال، برخی به ریاست و سرانجام عده ای نیز به گذشته های دور خویش می بالند. اما در منطق امام جواد علیه السلام شرافت واقعی و اصالت از آن دانشی است که زینت بخش فرد می گردد و بزرگواری و عظمت تنها با کسب فضایل روحی و معنوی حاصل می شود. آن امام همام در این باره می فرمایند: «شریف واقعی فردی است که با شرافت دانش آراسته گردد و سیادت و بزرگواری حقیقی از آن کسی است که راه تقوا و خداشناسی پیش گیرد.»7
کم گویی
سخن هر فرد معیار عقل و میزان درک و فهم اوست. با سخن گفتن زوایای ضمیر انسان روشن می شود، پس چه بهتر که انسان با گزیده گویی و کم گویی و دقت و تأمل در سخنان خویش تن و روان خود را از لغزش ها و آسیب ها مصون بدارد؛ زیرا زبان است که رازهای آدمی را فاش ساخته، سرّ نهان او را آشکار می سازد. امام جواد در بیان اهمیت مراقبت از زبان و گفتار چنین می فرمایند: «]شخصیت[ آدمی در زیر زبان خود پنهان است.» 8
پی نوشت ها
1. مریم: 12
2. همان، آیات 30 ـ 32
3. سیره پیشوایان، ص 535
4. همان، ص 543
5. داستان هایی از امام کاظم و امام جواد علیهم السلام، ص 149 (با تغییر)؛ اصول کافی، ج 2، ص 421
6. نورالاصبار، ص 220
7. الفصول المهمه، ص 257
پایگاه اطلاع رسانی حوزه نت
(زدودن یک تردید)
از آن جا که امام جواد علیه السلام در کودکی به منصب امامت رسید، طبعاً اولین پرسش در هنگام مطالعه زندگی ایشان آن است که چگونه یک نوجوان می تواند مسئولیت حساس و سنگین پیشوایی مسلمانان را بر عهده بگیرد؟ در پاسخ این سؤال باید گفت: اگرچه دوران شکوفایی عقل و جسم انسان حد و مرز خاصی دارد که با رسیدن آن زمان، جسم و روان به حد کمال می رسند، ولی چه مانعی دارد که خداوند حکیم برای مصالحی این دوران را برای بعضی از بندگان خاص خود کوتاه ساخته و در سال های کم تری خلاصه کند؟ در تاریخ بشر نیز همواره انسان هایی بوده اند که در پرتو لطف و عنایت خاصی که از سوی خالق جهان به آنان شده، در کودکی به مقام پیشوایی و رهبری امتی نائل شده اند. در قرآن کریم داستان اعطای رسالت به حضرت یحیی علیه السلام در کودکی1 و سخن گفتن حضرت عیسی2 در گاهواره شاهدی بر این معناست.3
الهام غیبی
بدون تردید، امامت اعجازآمیز امام جواد علیه السلام جز با اتصال آن امام به منبع سرشار علم الهی شدنی نیست. این امر مبتنی بر بنیادهای پوشیده و غیبی جهان است. آن کس که بتواند در چنین سن و سالی رهبری قومی را که در سرزمین های دور و نزدیک گسترده بودند، عهده دار شود و در برابر تهاجم انبوه دشمنان از پای نلغزد و پایدار بماند، هاله ای از الهام غیبی را برگرد وجود خویش دارد. همین امر بود که بر ایمان پیروان آن حضرت به مفهوم سترگ امامت می افزود و گام هایشان را در طریق اطاعت از آن امام همام راسخ تر می کرد.
مناظرات امام جواد علیه السلام
عهده داری رهبری در خردسالی، نخستین بار درباره امام جواد علیه السلام تحقق یافت. سن کم آن حضرت حتی عده ای از شیعیان را دربارة مسأله امامت به تردید انداخته بود. این امر از یک سو و رواج و رونق بسیاری از مکتب های فکری که حمایت مادی و معنوی حکومت وقت را نیز به همراه داشتند و این امر با عقل ظاهربین آنان توجیه شدنی نبود، از سوی دیگر باعث شد که پیوسته سؤالات سخت و پیچیده از محضر امام جواد علیه السلام مطرح شود و آن حضرت را در میدان مناظرات علمی با بزرگان و دانایان بیازمایند. اما امام جواد در پرتو علم امامت در همه این بحث ها و مناظرات علمی با پاسخ های قاطع و روشن گر، هرگونه شک و تردید را درباره پیشوایی خود از بین برد و امامت خود و نیز اصل امامت را تثبیت کرد. به همین دلیل بعد از او در دوران امامت حضرت هادی (که او نیز در کودکی به امامت رسید) این موضوع، مشکلی ایجاد نکرد؛ چرا که برای همه روشن شده بود که خردسالی دخالتی در برخورداری از این منصب خدایی ندارد. 4
شکوفه های اعجاز
امام جواد علیه السلام از مدینه می آمد و اینک در شهر کوفه، مردم به استقبالش آمده بودند. در هنگام نماز واپسین، برای آن حضرت کو زه ای آب آوردند تا در کنار درخت خشکیده خرمایی وضو بگیرند و نماز را به جماعت اقامه کنند. بعد از نماز، مردمان به هنگام خروج از مسجد، آن درخت خشک شده خرما را سرسبز و پر میوه دیدند و از خرمای آن خوردند و از لذیذی و شیرینی آن خرما شگفت زده شدند. 5
ثروت واقعی
گاه انسان هایی در اوج نیاز، به مقام بی نیازی از دیگران می رسند و گاه از آن سوی مردمانی که غرق در ثروت و نعمتند، هم چنان دست طلب و چشم طمع به مال دنیا دارند. اینان کاسه های گدایی خویش را به نزد صاحبان جاه و جلال دنیا می برند و غافلند که آنان خود نیازمند و زوال پذیرند؛ چرا که به گفته سعدی:
درویش و غنی بنده این خاک درند
آنان که غنی ترند محتاج ترند
تنها امیدگاه حقیقی که هرگز رنگ فنا و زوال نپذیرد، بارگاه قدس خداوندی است و هرکه به این سرچشمه غنی اعتماد کند نه تنها محتاج این و آن نخواهد بود که حتی محبوب خلق و خدا می شود. این همان معنای سخن امام جواد علیه السلام است که می فرمایند: «فردی که تنها تکیه گاهش پروردگار باشد به غنای واقعی می رسد و دیگران نیازمند او می شوند و آن کس که تقوا پیشه خود سازد، محبوب مردمان می شود.» 6
شرافت واقعی
بعضی از مردمان، مال و منال، و گروهی نسب و نژاد را شرافت می دانند. پاره ای از مردم به جمال، برخی به ریاست و سرانجام عده ای نیز به گذشته های دور خویش می بالند. اما در منطق امام جواد علیه السلام شرافت واقعی و اصالت از آن دانشی است که زینت بخش فرد می گردد و بزرگواری و عظمت تنها با کسب فضایل روحی و معنوی حاصل می شود. آن امام همام در این باره می فرمایند: «شریف واقعی فردی است که با شرافت دانش آراسته گردد و سیادت و بزرگواری حقیقی از آن کسی است که راه تقوا و خداشناسی پیش گیرد.»7
کم گویی
سخن هر فرد معیار عقل و میزان درک و فهم اوست. با سخن گفتن زوایای ضمیر انسان روشن می شود، پس چه بهتر که انسان با گزیده گویی و کم گویی و دقت و تأمل در سخنان خویش تن و روان خود را از لغزش ها و آسیب ها مصون بدارد؛ زیرا زبان است که رازهای آدمی را فاش ساخته، سرّ نهان او را آشکار می سازد. امام جواد در بیان اهمیت مراقبت از زبان و گفتار چنین می فرمایند: «]شخصیت[ آدمی در زیر زبان خود پنهان است.» 8
پی نوشت ها
1. مریم: 12
2. همان، آیات 30 ـ 32
3. سیره پیشوایان، ص 535
4. همان، ص 543
5. داستان هایی از امام کاظم و امام جواد علیهم السلام، ص 149 (با تغییر)؛ اصول کافی، ج 2، ص 421
6. نورالاصبار، ص 220
7. الفصول المهمه، ص 257
پایگاه اطلاع رسانی حوزه نت
امام جواد،جوان ترین،جوان ترین امام،امام شیعه،جوان ترین امام شیعه،امام جواد جوان ترین امام،امام جواد جوان ترین امام شیعه،جوان ترین امام شیعه کیست؟،جوان ترین امام شیعه کدام هست؟،در مورد امام جواد،پیرامون امام جواد،موضوع امام جواد،امام جواد کیست