اسرای کربلا چگونه وارد شام شدند؟

اُسراى خاندان اهل بيت(عليهم السلام) را پس از گردش در شهرها و آبادى ها همراه با سرهاى شهدا به منطقه شام رساندند. وقتى كه نزديك دمشق ـ پايتخت حكومت يزيد ـ رسيدند، ام كلثوم از شمر خواست كه آنها را از دروازه اى كه كمتر محلِّ اجتماع مردم است، وارد شهر كنند و همچنين سرهاى شهدا را از محمل ها دور نمايند، تا مردم متوجه آن سرها شوند و نواميس خاندان پيامبر(صلى الله عليه وآله) را نظاره نكنند؛ ولى شمر برخلاف خواسته آن حضرت، دستور داد كه سرها را دقيقاً در ميان محمل ها حركت دهند تا جلب نظر بيشترى كند!
در روز اوّل ماه صفر (1) كاروان را از «دروازه ساعات» (2) كه محل اجتماع مردم بود وارد شهر كردند. نخست آنها را كنار دروازه ساعات نگه داشتند و مردم با طبل و شيپور، شادى كنان و كف زنان به استقبال كاروان اسيران آمدند. (3)
در مقاتل آمده که چون اسرا را وارد شام کردند يزيد در قصر خود در مكانى كه مشرف بر «جيرون» (مكانى نزديك مسجد اموى) نشسته بود، و كاروان اسيران و سرهاى شهدا را نظاره مى كرد، در همان حال صداى كلاغى را شنيد و آن را به فال بد گرفت و چنين سرود:
«لَمّا بَدَتْ تِلْكَ الْحُمُولُ وَ أَشْرَقَتْ *** تِلْكَ الرُّؤُوسُ عَلى شَفا جيرُونِ
نَعِبَ الْغُرابُ فَقُلْتُ: قُلْ أَوْ لا تَقُلْ *** فَقَدِ اقْتَضَيْتُ مِنَ الرَّسُولِ دُيُوني»
(وقتى كه آن قافله ها پديدار شدند و آن سرها بر لبه جيرون نمايان گشت؛ در همان حال كلاغى بانگ برداشت، به او گفتم: چه فرياد بزنى و يا نزنى [مهم نيست] زيرا من طلب خودم را از رسول [خدا] گرفتم و انتقام كشته هاى بدر و احد و... را از او كشيدم). (4) و اين يكى از دلائل روشن و اسناد مهم بر عدم ايمان يزيد و بنى اميه به اسلام و مقدسات اسلام بود.
اوضاع شام و جوّ آن براى اهل بيت(عليهم السلام) بسيار سخت و دشوار بود و آنقدر به امام سجاد و اهل بيت(عليهم السلام) در آنجا سخت گذشت كه اين بيت شعر از آن حضرت نقل شده است:
«فَيالَيْتَ لَمْ أَنْظُرْ دِمَشْقاً وَلَمْ أَكُنْ *** يَراني يَزيدُ فِى الْبِلادِ أَسِيرُهُ»
(اى كاش چشمم به دمشق نيفتاده بود و يزيد مرا با اين وضع در اسارت نمى ديد). (5)، (6)

پی نوشت:
(1). در كامل بهائى (نوشته عماد الدين طبرى شيعى) و آثار الباقية ابوريحان بيرونى و مصباح كفعمى روز ورود كاروان اسيران به شام، روز اوّل صفر ذكر شده است (مقتل الحسين مقرّم، ص 348).
(2). علّت نامگذارى آن دروازه به «ساعات»، آن بود كه در آنجا پيكرهاى مسى از شكل پرندگان و برخى از حيوانات درست كرده بودند كه با ايجاد نظمى در ميان آنها و ارتباطشان با يكديگر ساعات روز مشخص مى شد. البته در مقتل الحسين خوارزمى آمده است كه كاروان اسرا را از دروازه «توما» وارد كردند كه آثار اين دروازه هم اكنون نيز باقى است (مقتل الحسين مقرّم، ص 348).
(3). مقتل الحسين مقرّم، ص 348.
(4). مقتل الحسين مقرّم، ص 347 - 348 و ملهوف (لهوف)، ص 210 (با مقدارى تفاوت).
(5). مدينة المعاجز، ج 4، ص 110.
(6). گرد آوري از کتاب: عاشورا ريشه ‏ها، انگيزه‏ ها، رويدادها، پيامدها، سعید داودی و مهدی رستم نژاد،(زیر نظر آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى)، امام على بن ابى طالب عليه السلام‏، قم‏، 1388 ه. ش‏، ص 590.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی