زندگینامه حضرت معصومه(س)

مختصری از زندگی نامه حضرت معصومه(س)

حضرت فاطمه معصومه(س) در روز اول ذیقعده سال 173 هجری، در شهر مدینه چشم به جهان گشود. این بانوی بزرگوار، از همان آغاز، در محیطی پرورش یافت كه پدر و مادر و فرزندان، همه به فضایل اخلاقی آراسته بودند. عبادت و زهد، پارسایی و تقوا، راستگویی و بردباری، استقامت در برابر ناملایمات، بخشندگی و پاكدامنی و نیز یاد خدا، از صفات برجسته این خاندان پاك سیرت و نیكو سرشت به شمار می رفت. پدران این خاندان، همه برگزیدگان و پیشوایان هدایت، گوهرهای تابناك امامت و سكان داران كشتی انسانیت بودند.

حضرت معصومه(س) ، سرچشمه دانش
حضرت معصومه (س) در خاندانی كه سرچشمه علم و تقوا و فضایل اخلاقی بود، پرورش یافت. پس از آنكه پدر بزرگوار آن بانوی گرامی به شهادت رسید، فرزند ارجمند آن امام، یعنی حضرت رضا (ع) عهده دار امر تعلیم و تربیت خواهران و برادران خود شد و مخارج آنان را نیز بر عهده گرفت. در اثر توجهات زیاد آن حضرت، هر یك از فرزندان امام كاظم (ع) به مقامی والا دست یافتند و زبانزد همگان گشتند. ابن صباغ ملكی در این باره میگوید: **هر یك از فرزندان ابی الحسن موسی معروف به كاظم، فضیلتی مشهور دارد**. بدون تردید بعد از حضرت رضا (ع) در میان فرزندان امام كاظم (ع)، حضرت معصومه (س) از نظر علمی و اخلاقی، والامقام ترین آنان است. این حقیقت از اسامی، لقب ها، تعریف ها و توصیفاتی كه ائمه اطهار (ع) از ایشان نموده اند، آشكار است و این حقیقت روشن می سازد كه ایشان نیز چون حضرت زینب (س) (عالمه غیر معلمه) بوده است.

حضرت معصومه(س) ، مظهر فضایل
حضرت فاطمه معصومه (س) مظهر فضایل و مقامات است. روایات معصومان (ع) فضیلت ها و مقامات بلندی را به آن حضرت نسبت می دهد. امام صادق (ع) در این باره می فرمایند: **آگاه باشید كه برای خدا حرمی است و آن مكه است؛ و برای پیامبر خدا حرمی است و آن مدینه است. و برای امیرمؤمنان حرمی است و آن كوفه است. بدانید كه حرم من و فرزندانم بعد از من، قم است. آگاه باشید كه قم، كوفه كوچك ماست، بدانید بهشت هشت دروازه دارد كه سه تای آن ها به سوی قم است. بانویی از فرزندان من به نام فاطمه، دختر موسی، در آن جا رحلت می كند كه با شفاعت او، همه شیعیان ما وارد بهشت می شوند.**

مقام علمی حضرت فاطمه معصومه(س)
حضرت معصومه(س) از جمله بانوان گرانقدر و والا مقام جهان تشیع است و مقام علمی بلندی دارد. نقل شده كه روزی جمعی از شیعیان، به قصد دیدار حضرت موسی بن جعفر (ع) و پرسیدن پرسش هایی از ایشان، به مدینه منوره مشرف شدند. چون امام كاظم (ع) در مسافرت بود، پرسش های خود را به حضرت معصومه (س) كه در آن هنگام كودكی خردسال بیش نبود، تحویل دادند. فردای آن روز برای بار دیگر به منزل امام رفتند، ولی هنوز ایشان از سفر برنگشته بود. پس به ناچار، پرسش های خود را باز خواستند تا در مسافرت بعدی به خدمت امام برسند، غافل از این كه حضرت معصومه (س) جواب پرسش ها را نگاشته است. وقتی پاسخ ها را ملاحظه كردند، بسیار خوشحال شدند و پس از سپاسگزاری فراوان، شهر مدینه را ترك گفتند. از قضای روزگار در بین راه با امام موسی بن جعفر (ع) مواجه شده، ماجرای خویش را باز گفتند. وقتی امام پاسخ پرسش ها را مطالعه كردند، سه بار فرمود: پدرش فدایش.

فضیلت زیارت حضرت معصومه(س)
دعا و زیارت، پر و بال گشودن از گوشه تنهایی، تا اوج با خدا بودن است. دعا و زیارت، جامی است زلال از معنویت ناب دركام عطشناك زندگی؛ و زیارت حرم معصومه (س)، بارقه امیدی در فضای غبارآلود زمانه، فریاد روح مهجور در هنگامه غفلت و بی خبری، و نسیمی فرحناك و برخاسته از باغستان های بهشت است. زیارت مرقد فاطمه معصومه (س)، به انسان اعتماد به نفس می دهد، و او را از غرق شدن در گرداب نومیدی باز می دارد و به تلاش بیشتر دعوت می كند. زیارت مزار با صفای كریمه اهل بیت (س)، سبب می شود كه زائر حرم، خود را نیازمند پروردگار ببیند، در برابر او خضوع كند، از مركب غرور و تكبر- كه سرچشمه تمامی بدبختی ها و سیه روزی هاست- فرو آید و حضرت معصومه (س) را واسطه درگاه پروردگار عالمیان قرار دهد. بر همین اساس است كه برای زیارت آن حضرت، پاداش بسیار بزرگی وعده داده شده و آن، ورود به بهشت است. در این باره از امام جواد (ع) نقل شده كه فرمود: **هر كس عمه ام را در قم زیارت كند، بهشت از آن اوست**.

حضرت معصومه(س) ، برگزیدن شهر قم
پس از آنكه حضرت معصومه (ع) به شهر ساوه رسید، بیمار شد. چون توان رفتن به خراسان را در خود ندید، تصمیم گرفت به قم برود. یكی از نویسندگان در این باره كه چرا حضرت معصومه (س) شهر قم را برگزید، می نویسد: **بی تردید می توان گفت كه آن بانوی بزرگ، روی ملهم و آینده نگر داشت و با توجه به آینده قم و محوریتی كه بعدها برای این سرزمین پیش می آید - محوریتی كه آرامگاه ایشان مركز آن خواهد بود - بدین دیار روی آورد. این جریان به خوبی روشن می كند كه آن بانوی الهی، به آینده اسلام و موقعیت این سرزمین توجه داشته و خود را با شتاب بدین سر زمین رسانده و محوریت و مركزیت آن را با مدفن خود پایه ریزی كرده است.

زیارت حضرت معصومه(س) از منظر روایات
درباره فضیلت زیارت حضرت معصومه (س) روایات فراوانی از پیشوایان معصوم رسیده است. از جمله، هنگامی كه یكی از محدثان برجسته قم، به نام **سعد بن سعد** به محضر مقدس امام رضا (س) شرفیاب می شود، امام هشتم خطاب به ایشان می فرماید: **ای سعد! از ما در نزد شما قبری است**. سعد می گوید: فدایت شوم! آیا قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر (س) را می فرمایید؟ می فرماید: **آری، هر كس او را زیارت كند، در حالی كه به حق او آگاه باشد، بهشت از آن اوست.**

پیشوای جهان تشیع امام جعفر صادق (س) نیز در این باره می فرماید: **هر كس او را زیارت كند، بهشت بر او واجب گردد**. و در حدیث دیگری آمده است: **زیارت او، هم سنگ بهشت است**.

زیارت مأثور درباره حضرت معصومه(ع)
یكی از ویژگیهای حضرت معصومه (س)، ورود زیارتنامه ای از سوی معصومان (س) درباره ایشان است كه پس از حضرت فاطمه زهرا (س)، او تنها بانوی بزرگواری است كه زیارت مأثور دارد. بانوان برجسته ای چون: آمنه بنت وهب، فاطمه بنت اسد، خدیجه بنت خویلد، فاطمه ام البنین، زینب كبری، حكیمه خاتون و نرجس خاتون كه هیچ شك و تردیدی در مقام بلند و جایگاه رفیع آن ها نیست. هیچ كدام زیارت مأثور از سوی معصومان (س) ندارند و این نشان دهنده مقام والای این بانوی گرانقدر اسلام است. باشد كه شیعیان و پیروان اهل بیت عصمت و طهارت (س) به ویژه بانوان، این مقام بزرگ و عالی را پاس بدارند و همواره الگو و مظهر عفاف و تقوا و حیا باشند. تنها در این صورت است كه روح باعظمت این بانوی بزرگ از همه ما خشنود خواهد شد.

امام رضا(ع) و لقب معصومه
حضرت فاطمه معصومه (س) بانویی بهشتی، غرق در عبادت و نیایش، پیراسته از زشتی ها و شبنم معطر آفرینش است. شاید یكی از دلایل «معصومه» نامیدن این بانو، آن باشد كه عصمت مادرش حضرت زهرا (س) در او تجلی یافته است. بر اساس پاره ای از روایات، این لقب از سوی امام رضا (ع) به این بانوی والامقام اسلام وارد شده است؛ چنان كه فقیه بلند اندیش و سپید سیرت شیعه، علامه مجلسی (ع) در اینباره میگوید: امام رضا (ع) در جایی فرمود: «هركس معصومه را در قم زیارت كند، مانند كسی است كه مرا زیارت كرده است».

حضرت معصومه(س)، كریمه اهل بیت(ع)
حضرت معصومه (س) در زبان دانشمندان و فقیهان گران قدر شیعه، به لقب **كریمه اهل بیت** یاد می شود. از میان بانوان اهل بیت، این نام زیبا تنها به آن حضرت اختصاص یافته است. بر اساس رویای صادق و صحیح نسب شناس گرانقدر، مرحوم آیت الله مرعشی نجفی، این لقب از طرف امام صادق (ع) بر حضرت معصومه (س) اطلاق شده است. در این رؤیا، امام صادق (ع) به آیت الله نجفی كه با دعا و راز و نیاز، تلاش پیگیری را برای یافتن قبر مطهر حضرت زهرا (س) آغاز كرده خطاب فرمود: برتو باد به كریمه اهل بیت.

القاب حضرت فاطمه معصومه(س)
به طور كلی، سه زیارت نامه برای حضرت معصومه (س) ذكر شده كه یكی از آن ها مشهور و دو تای دیگر غیر مشهور است. اسامی و لقب هایی كه برای حضرت معصومه (س) در دو زیارت نامه غیر مشهور ذكر شده؛ به قرار ذیل است: طاهره (پاكیزه)، حمیده (ستوده)؛ بِرّه (نیكوكار)؛ رشیده (حد یافته)؛ تقّیه (پرهیزگار)؛ رضّیه (خشنود از خدا)؛ مرضيّه (مورد رضایت خدا)؛ سیده صدیقه (بانوی بسیار راستگو)؛ سیده رضيّه مرضّیه (بانوی خشنود خدا و مورد رضای او)؛ سیدةُ نساء العالمین (سرور زنان عالم). هم چنین محدثّه و عابده از صفات و القابی است كه برای حضرت معصومه (س) عنوان شده است.

شفاعت حضرت معصومه(س)
بالاترین جایگاه شفاعت، از آن رسول گرامی اسلام است كه در قرآن كریم، از آن به **مقام محمود** تعبیر شده است. همین طور دو تن از بانوان خاندان رسول مكرم اسلام، شفاعت گسترده ای دارند كه بسیار وسیع و جهان شمول است و می تواند همه اهالی محشر را فرا گیرد. این دو بانوی عالی قدر، صدیقه اطهر، حضرت فاطمه زهرا (س) و شفیعه روز جزا، حضرت فاطمه معصومه (س) هستند. در مورد شفاعت گسترده حضرت زهرا (س) همین بس كه شفاعت، مهریه آن حضرت است و به هنگام ازدواج، پیك وحی طاقه ابریشمی از سوی پروردگار آورد كه در آن، جمله **خداوند مهریه فاطمه زهرا را، شفاعت گنهكاران از امت محمد (ص) قرار داد**، این حدیث از طریق اهل سنت نیز نقل شده است. پس از فاطمه زهرا (س) از جهت گستردگی شفاعت، هیج بانویی به شفیعه محشر، حضرت معصومه (س) نمی رسد. بر همین اساس است كه حضرت امام جعفر صادق (ع) فرمودند: **با شفاعت او، همه شیعیان ما وارد بهشت می شوند**.

سرّ قداست قم
در احادیث فراوانی به قداست قم اشاره شده است. از جمله امام صادق (ع) قم را حرم اهل بیت (ع) معرفی و خاك آن را، پاك و پاكیزه تعبیر كرده است. همچنین ایشان در ضمن حدیث مشهوری كه درباره قداست قم به گروهی از اهالی ری بیان كردند، فرمودند: **بانویی از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسی، در آن جا رحلت می كند كه با شفاعت، او همه شیعیان ما وارد بهشت می شوند**. او می گوید: من این حدیث را هنگامی از امام صادق (ع) شنیدم كه حضرت موسی بن جعفر(ع) هنوز دیده به جهان نگشوده بود. این حدیث والا، از رمز شرافت و قداست قم پرده برمی دارد و روشن می سازد كه این همه فضیلت و شرافت این شهر كه در روایات آمده، از ریحانه پیامبر، كریمه اهل بیت (س)، مهین بانوی اسلام، حضرت معصومه (س) سرچشمه می گیرد كه در این سرزمین دیده از جهان فرو می بندد و گرد و خاك این سرزمین را، توتیای دیدگان حور و ملایك می كند.

محبت و مباهات حضرت معصومه(س) به امام رضا(ع)
مدت 25 سال تمام، حضرت رضا (ع) تنها فرزند نجمه خاتون بود. پس از یك ربع قرن انتظار، سرانجام ستاره ای تابان از دامان نجمه درخشید كه هم سنگ امام هشتم (ع) بود و امام (ع) توانست والاترین عواطف انباشته شده و در سودای دلش را بر او نثار كند. بین حضرت معصومه و برادرش امام رضا (ع) عواطف سرشار و محبت شگفت انگیزی بود كه قلم از ترسیم آن عاجز است. در یكی از معجزات امام كاظم (ع) كه حضرت معصومه (ع) نیز نقشی دارد، هنگامی كه نصرانی می پرسد: شما كه هستید؟ می فرماید: **من معصومه، خواهر امام رضا (ع) هستم**. این تعبیر، از محبت سرشار آن حضرت به برادر بزرگوارش امام رضا (ع) و نیز از مباهات ایشان به این خواهر- برادری سرچشمه می گیرد.

حضرت معصومه(س) ، سرآمد بانوان
فاطمه معصومه (س) از جهت شخصیت فردی و كمالات روحی، در بین فرزندان موسی بن جعفر (ع) بعد از برادرش، علی بن موسی الرضا (ع) در والاترین رتبه جای دارد. این درحالی است كه بنا بر مستندات رجالی، فرزندان دختر امام كاظم (ع) دست كم هجده تن بوده اند و فاطمه در بین این همه بانوی گران قدر، سرآمد بوده است. حاج شیخ عباس قمی آنگاه كه از دختران موسی بن جعفر (ع) سخن می گوید، درباره فاطمه معصومه (س) می نویسد: **بر حسب آنچه به ما رسیده، افضل آن ها، سیده جلیله معظمه، فاطمه بنت امام موسی (ع) معروف به حضرت معصومه است.

سخنی دیگر پیرامون حضرت معصومه(س)
شیخ محمد تقی تُستری، در قاموس الرجال، حضرت معصومه (س) را به عنوان بانوی اسوه معرفی كرد و فضیلت وی را در میان دختران و پسران حضرت موسی بن جعفر (ع)، غیر از امام رضا (ع) بی نظیر دانسته است. ایشان در این زمینه چنین می نویسند: **در میان فرزندان امام كاظم (ع) با آن همه كثرتشان، بعد از امام رضا (ع) كسی هم شأن حضرت معصومه (س) نیست**. بی گمان این گونه اظهار نظرها و نگرش به شخصیت فاطمه دختر موسی بن جعفر (ع) بر برداشت هایی استوار است كه از متن و روایات وارده از ائمه اطهار (ع) به دست آمده است. این روایت ها، مقام هایی را برای فاطمه معصومه (س) برشمرده اند؛ مقامی كه نظیر آن، برای دیگر برادران و خواهران وی ذكر نكرده اند و به این ترتیب، نام فاطمه معصومه (س) درشمار زنان برتر جهان قرار گرفته است.

به جـــان پاك تو ای دختر امام، ســلام به هر زمان و مـكان و به هر مقام، سـلام

تویـی كه شــاه خراسان بود بــرادر تــو بـــر آن مقام رفیــع و بـر این مقام، ســلام

به هر عدد كه تكلم شـود به لیل و نهار هــــزار بـار فـــزون تـر ز هـر كـلام، ســلام

صبح تا شب و از شام، تا طلیعه صبــح بر آستـانه قــدسـت علی الـدوام، ســلام

در آســـمان ولایــت، مــه تمــامی تـــو ز پای تا به ســرت ای مـــه تـمـام، ســلام

به پیشگــاه تو ای خواهـــر شه كـَـونین ز فـرد فـرد خلیـق، به صبح و شام ســلام

منم كه هر سر مویم به هر زمان گویـد به جـان پــاك تـو ای دخــتـر امـام، ســلام

حضرت معصومه(س) ، غروب غمگین
حضرت فاطمه معصومه(س) پس از ورود به شهر قم، تنها هفده روز در قید حیات بود و سپس دعوت حق را لبیك گفت و به سوی بهشت برین پرواز كرد. این حادثه در سال 201 هجری رخ داد. سلام بر این بانوی بزرگوار اسلام از روز طلوع تا لحظه غروب. درود بر روح تابناك معصومه (س) كه اینك آفتاب حرم باصفایش، زمین قم را نورانی كرده است. سلام بر سالار زنان جهان و فرزند پیام آوران مهر و مهتران جوانان بهشتی. ای فاطمه! در روز قیامت، شفیع ما باش كه تو در نزد خدا، جایگاهی ویژه برای شفاعت داری.