محتواى حدیث منزلت چیست؟

محتواى حدیث منزلت چیست؟

عده زیادى از صحابه پیامبر(صلى الله علیه وآله) درباره جریان جنگ «تبوک» چنین نقل کرده اند: «أَنَّ رَسُولَ اللّهِ(صلى الله علیه وآله) خَرَجَ إِلى تَبُوکَ وَ اسْتَخْلَفَ عَلِیّاً، فَقالَ: أَ تُخَلِّفُنِی فِی َ الصِّبْیان ِ و النِّساءِ. قالَ: أَ لا تَرْضى أَنْ تَکُونَ مِنِّی بِمَنْزِلَةِ هارُونَ مِنْ مُوسى إِلاّ أَنـَّهُ لیس نَبِیَّ بَعْدِی»؛ (پیامبر(صلى الله علیه وآله) به سوى تبوک حرکت کرد و على(علیه السلام) را به جاى خود قرار داد.
على(علیه السلام) عرض کرد: آیا مرا در میان کودکان و زنان مى گذارى [و اجازه نمى دهى با تو به میدان جهاد بیایم؟]
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: آیا راضى نیستى که نسبت به من همانند هارون نسبت به موسى(علیه السلام) باشى جز این که پیامبرى بعد از من نخواهد بود). (1)
اگر با بى نظرى حدیث فوق را بررسى کنیم و از پیش داورى هاى تعصب آمیز و بهانه جوئى ها، خود را برکنار داریم، از این حدیث استفاده مى کنیم که على (علیه السلام) تمام مناصبى را که هارون نسبت به موسى(علیه السلام) و در میان بنى اسرائیل داشت ـ به جز نبوت ـ داشته است؛ زیرا لفظ حدیث، عام است و استثناء جمله «إِلاّ أَنَّهُ لا نَبِىَّ بَعْدِى» نیز این عمومیت را تأکید مى کند، و هیچ گونه قید و شرطى در حدیث وجود ندارد، که آن را تخصیص بزند.
بنابراین امور زیر را از حدیث مى توان استفاده کرد:
1 ـ على(علیه السلام) بالاترین و افضل امت، بعد از پیامبر(صلى الله علیه وآله) بود، همان گونه که هارون چنین مقامى را داشت.
2 ـ على(علیه السلام) وزیر پیامبر(صلى الله علیه وآله)، معاون خاص و پشتیبان او و شریک در برنامه رهبرى او بود؛ زیرا قرآن همه این مناصب را براى هارون ثابت کرده است آنجا که از زبان موسى مى گوید:
«وَ اجْعَلْ لی وَزیراً مِنْ أَهْلی * هارُونَ أَخی * اشْدُدْ بِهِ أَزْری * وَ أَشْرِکْهُ فی أَمْری»؛ (وزیرى از خاندانم براى من قرار ده * هارون برادرم را * نیروى مرا به او افزایش ده * و او را در برنامه من شریک ساز). (2)
3 ـ على(علیه السلام) علاوه بر برادرى عمومى اسلامى، مقام خاص اخوت و برادرى اختصاصى و معنوى پیامبر(صلى الله علیه وآله) را دارا بود.
4 ـ على(علیه السلام) جانشین و خلیفه پیامبر(صلى الله علیه وآله) بود و با وجود او هیچ کس دیگر چنین شایستگى را نداشت. (3)

پی نوشت:
(1). صحيح البخارى، جلد 5، صفحه 129، دارالفكر بيروت، 1401 ه ق؛ بحارالأنوار، ج 37، ص 263، باب: أخبار المنزلة و الاستدلال بها على إمامته صلوات الله و سلامه عليه.
(2). سوره طه، آیات 29 تا 32.
(3). گردآوري از کتاب: تفسیر نمونه، آيت الله العظمي مکارم شيرازي، دارالکتب الإسلامیه، چاپ سی و دوم، ج 6، ص 409.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی